Project
Onderzoek biodiversiteit
Het handelsbedrijf Slagmaat heeft zich tot doel gesteld om op een duurzame, biodiversiteitvriendelijke wijze, samen met telers, ketenpartijen, consumenten en overige betrokken partijen een ketensysteem en teeltwijze te ontwikkelen die de biodiversiteit als ecosysteem terugbrengt in de boomgaard door middel van een FAB (functionele agro biodiversiteits)-functie van aangelegde randen.
Concreet is opgeleverd:
- Een voor de fruitteelt geschikte FAB-rand welke in de praktijk is getest.
- Een ontwikkeld ketensysteem waarbij eindconsument, tussenhandel en teler gezamenlijk de meerkosten dragen van een duurzamere teelt. Dit is bereikt door het implementeren via (keten)certificering.
- Betrokkenheid van zowel consument als van teler, wat voor de lange termijn belangrijker lijkt dan het creëren van meerwaarde in de vorm van een kleine meerprijs per kilogram op korte termijn.
In de footer? “Het project is uitgevoerd met subsidie van het Ministerie van Economische Zaken, Subsidieregeling energie en innovatie (SEI), Topsector Energie uitgevoerd door Rijksdienst voor Ondernemend Nederland”.
Het ontwikkelen van een Functionele AgroBiodivesiteitsrand
Bloemenranden hebben grote potentie om bij te kunnen dragen aan een verbeterde biodiversiteit in en rond de boomgaard en natuurlijke plaagbestrijding. Gedurende het project is er gewerkt met 4 soorten bloemenranden: Een éénjarig bijenmengsel, een éénjarig FAB-mengsel, een doorzaaimengsel voor in de rijen en een meerjarig mengsel.
In het project is de succesfactor bij de éénjarige mengsels, zowel het bijenmengsel en het Functionele AgrioBiodiversiteits mengsel, het grootst. Doordat bij telers de omgevingsfactoren allemaal anders waren, evenals de breedte en lengte en dergelijke, waren de resultaten onderling wel behoorlijk verschillend.
Tijdens de uitvoering van het project is dan ook tegen allerlei verschillende dingen gelopen: grond te schraal en dus weinig opkomst, grond te rijk en daardoor verstikking, een nat en laat voorjaar, concurrentie met gras en onkruid. Een doorzaaimengsel in het gras leek bij aanvang van het project één van de grotere kanshebbers, maar vanwege het zo slecht opkomen, heeft dat zich niet verder ontwikkeld in de praktijk.
Enkele ideeën om aan verder te werken: bloemen in de zwartstrook in de rij, om de rij maaien, zoeken naar mogelijkheden om ook bloemen te hebben in het vroege voorjaar, meteen na de bloei van de fruitbomen, zodat bijen dan niet weg trekken omdat er dan geen voedsel is. Timing! Het bieden van voedsel-, schuil- en nestgelegendheid.
Specialisten hebben met de betrokken telers en andere partijen monitoring uitgevoerd in de randen en in de boomgaarden. Er waren veel hommels, bijen, insecten en vlinders te vinden in de bloeiende bloemenstroken. Ook vogels als fazant en patrijs en grotere zoogdieren weten hun weg naar de randen te vinden, evenals in beperkte mate de ringslang. De tellingen zijn ook uitgevoerd in de boomgaard, hierbij waren wel wat opvallende zaken maar geen significante verschillen, ook niet in het bestuiversonderzoek. Als waarschijnlijke uitvoering is aangedragen; het gat dat er is tussen de laatste bloei van de bomen en de eerste bloei van de bloemen.
Opzetten ketenverantwoordelijkheid
Door zeer actieve communicatie, zijn ook burgers uit de omgeving volop betrokken bij de bloemenranden met positieve geluiden als gevolg. Door de burger actief te betrekken bij de groei en bloei van de randen is er veel mogelijkheid geweest om de nut en noodzaak van de bloemenranden te kunnen uitleggen. Wie eenmaal meer weet over de bloemen, is ook eerder bereid om daar voor te willen betalen. Er is op meer manieren gekeken dan alleen het toevoegen van een prijs op de kiloprijs.
Een vrijwillige bijdrage voor het plukken van bloemen, het geven van diners in randen en het ‘doneren’ van bloemenranden lijken daarom wellicht meer potentie te hebben vanwege het grotere draagvlak dat ermee gecreëerd kan worden.
Als de koper van het fruit uit de directe omgeving van de teler komt en er kan face-to-face worden uitgelegd waarom die fleurige bloemenranden belangrijk zijn, dan zijn er zeker mogelijkheden om te teelt vriendelijker te maken ten aanzien van biodiversiteit. Wanneer hier voldoende aandacht aan wordt besteedt kan dit ook een gezamenlijke (ook financieel) verantwoordelijkheid worden gemaakt.
Een ketensysteem ontwikkelen voor gedeelde ketenverantwoordelijkheid met betrekking tot biodiversieit heeft letterlijk een langere adem nodig. Het vraagt een vooruitstrevende instelling van de ketenpartijen die bij voorkeur al voor langere tijd met elkaar samenwerken. Door middel van samenwerking met partijen vanuit een Green Deal en certificerende (en uitvoerende daarvan) partijen, is de nadruk meer gelegd op het implementeren van de ketenverantwoordelijkheid via de weg van certificeringen.
De randen, het monitoren en waarnemen van de activiteiten in de randen hebben een erg positieve invloed gehad op de betrokkenheid en het enthousiasme van de deelnemende telers, imkers en ringslangwerkgroepleden.